Glutation – wewnąrzkomórkowy antyoksydant

Glutation jest na tyle niezwykłą substancją, że omówimy go szerzej nie koncentrując się wyłącznie na jego właściwościach oksydacyjnych.

Produkują go w komórki organizmu wykorzystując jako wyjątkowo skuteczne narzędzie obrony wewnątrzkomórkowej. Ten trójpeptyd (rodzaj białka) jest wytwarzany w obecności witaminy C z prekursorów w postaci trzech aminokwasów: kwasu glutaminowego, glicyny oraz cysteiny. W organizmie ludzkim białka bogate w cysteinę najliczniej występują w wątrobie, łożysku oraz w surowicy mleka matki (siarze). Dlatego mleko matki ma doskonały wpływ na organizm niemowlęcia zaopatrując go w białka tworzące glutation.

Substancje niezbędne do produkcji glutationu w postaci wymienionych aminokwasów oraz naturalnej witaminy C należy dostarczać komórkom z zewnątrz w pokarmach, bowiem  organizm nie jest w stanie przyswajać glutationu podawanego z zewnątrz (obecnie nie wyprodukowano jeszcze odpowiedniej postaci takiego łatwo przyswajalnego egzogennego glutationu). Dlatego substancja ta musi zostać wyprodukowana przez samą komórkę.

Problemem jest jednak zaopatrzenie w cysteinę, ponieważ jest to aminokwas podlegający utlenianiu w przewodzie pokarmowym i z trudnością wchłaniany do krwi, w związku z czym do komórek dostaje się tylko niewielka jej ilość. Organizm może jednak wytwarzać cystynę – stabilną formę cysteiny powstałą z połączenia jej dwóch cząsteczek poprzez tzw. wiązanie disiarczkowe. Źródłem cystyny jest wówczas aminokwas selenometionina  zawarty w spożywanych pokarmach (m.in. w kazeinie mlecznej, białku jaj, soi). Cystynę niszczy jednak pasteryzacja i kontakt z metalami (naczynia, sztućce).

Cystyna nie jest utleniana w przewodzie pokarmowym, więc łatwo wchłania się do krwi i trafia bezpośrednio  do komórek, gdzie rozpada się na cysteinę służącą do syntezy glutationu.

Największym jego magazynem w organizmie są: wątroba (63% całego stanu), nerki i oczy. W organizmie pełni cztery zasadnicze funkcje:

1. antyoksydacyjne (przeciwutleniające),

2. stymulujące wzrost odporności organizmu,

3. neutralizujące toksyny,

4. ochronne dla kodu DNA i odbudowujące DNA.

Glutation jest przede wszystkim silnym antyoksydantem, którego polem działania jest wnętrze komórki. Potrafi doskonale zneutralizować nadtlenek wodoru H₂O₂ pojawiający się w substancjach lipidowych (tłuszczowych) zawartych w błonach komórkowych. Dokonuje tego przy współudziale enzymu peroksydazy glutationowej selenozależnej. Równie skutecznie glutation doprowadza rodnik hydroksylowy HO, najniebezpieczniejszy z wolnych rodników, do postaci wody. Jest także szczególnie cenny jako antyoksydant neutralizujący wolne rodniki w wątro-bie, mózgu, nerkach i oczach  – narządach, w których powstaje ich najwięcej i które są najbardziej narażone na ich destrukcyjne działanie, co objawia się m.in. uszkodzeniami wątroby, chorobami neurodegeneracyjnymi układu nerwowego (Alzheimera, Parkinsona, SM itp.) oraz zmianami w gałce ocznej (np. zaćma). Neutralizuje szczególnie szkodliwe wolne rodniki powstające w organizmach osób nadużywających alkohol oraz palących. Jest nieodzowny dla działania innych antyoksydantów (także wielu leków), ponieważ wysoki jego poziom  zwiększa efektywność ich wykorzystania.

Dzięki zawartości siarki działa również jako środek antytoksyczny, odtruwający w stosunku do wielu toksyn-kancerogenów (zwłaszcza aflatoksyny typu B1 wytwarzanej przez kancerogenne grzyby w rodzaju Aspergillus), umożliwia usuwanie z organizmu nitrozami (zawartych w wędlinach) i toksyn chlorowcopochodnych. Neutralizuje toksyny (w tym pestycydy i inne chemiczne trucizny) w wątrobie – głównym i najciężej pracującym organie odtruwającym organizmu, spełniającym rolę swoistej „oczyszczalni ścieków”. Przeciwdziała przedostawaniu się toksyn do płynów międzykomórkowych i komórek. Dlatego w medycynie ratunkowej przy zatruciach stosuje się syntetyczną N–acetylocysteiinę umożliwiającą szybkie wytwarzanie glutationu w wątrobie (NAC ze względu na szereg wad nie może być jednak czynnikiem wzrostu poziomu glutationu w warunkach naturalnych).

Jest ważnym czynnikiem zabezpieczającym przed szkodliwym działaniem wszelkiego rodzaju promieniowania jonizującego – zwłaszcza rentgenowskiego.Odgrywa znacząca rolę w walce z zapaleniami tkanki łącznej pod-skórnej – cellulitis (stan chorobowy powodowany główne infekcjami bakteryjnymi) oraz zaburzeniami w krążeniu limfatycznym, nieprawidłowym gromadzeniu się komórek tłuszczowych oraz wody w warstwach podskórnych i odkładaniu się toksyn w tkance tłuszczowej podskórnej, co w rezultacie objawia się cellulitem – „pomarańczową skórką”.

Spełnia ważne zadania w utrzymaniu sprawności układu odpornościowego poprzez udział w powstawaniu i funkcjonowaniu limfocytów (zwłaszcza grasicozależnych T niszczących obce komórki), ochronę witamin E i C przed utlenianiem, utrzymanie ich prawidłowego zapasu w organizmie oraz zwalczanie wirusów, bakterii i pasożytów.

Wszelkie procesy związane ze starzeniem się, chorobą Alzheimera, Parkinsona, zaćmą, miażdżycą (glutation i enzym peroksydaza gluta-tionowa selenozależna zapobiegają utlenianiu się cholesterolu i odkładaniu blaszki miażdżycowej), reumatoidalnym zapaleniem stawów, chorobami nowotworowymi itp.  są zwykle poprzedzone obniżeniem poziomu glutationu w zaatakowanych komórkach i tkankach. Jedynie w komórkach nowotworowych mamy do czynienia z wyższym poziomem glutationu w porównaniu do komórek zdrowych otaczających guz (podobnie jak z krzemem). Domniemywa się, że rak wykorzystuje glutation do własnej obrony przed np. cytotoksynami stosowanymi w chemioterapii oraz promieniowaniem wykorzystywanym w radioterapii. W tym m.in. upatruje się przyczyn niepowodzeń obu metod w leczeniu nowotworów.

Tym niemniej należy stosować suplementy podwyższające zawartość glutationu w organizmie, aby mogły go wykorzystywać w celach ochronnych komórki zdrowe. Tym bardziej, że w trakcie choroby komórki organizmu starają się bronić wytwarzając glutation z cysteiny czerpanej z mięśni. Prowadzi to  do wyniszczenia organizmu (kacheksji). Suplementy zawierające prekursory glutationu aktywują jego wytwarzanie, w wyniku czego  wzrasta i umacnia się masa mięśniowa.

Oprócz funkcji ochronnych glutation ułatwia syntezę białka, przez co aktywizuje procesy regeneracyjne, zwiększa uwodnienie komórek oraz zapasy glikogenu w mięśniach, przedłuża żywotność erytrocytów (czerwonych ciałek krwi). Przyśpiesza redukcję tkanki tłuszczowej, zwiększa poziom hormonu wzrostu obniża poziom kortyzolu, hormonu stresu.

Wysoki poziom w łożysku glutationu oraz peroksydazy glutationnowej selenozależnej chroni ciążę, zaś jego niski poziom powoduje problemy z jej utrzymaniem i poronienia. Również przy wysokim poziomie obu związków krew zasilająca organizm dziecka jest dobrze oczyszczana z toksyn, a pokarm matki (po porodzie) odznacza się wysoką jakością.

Glutation jest niezbędny dla ludzi aktywnych fizycznie, zwłaszcza sportowców uprawiających intensywnie swoje dziedziny. Pozwala uzyskiwać większą motorykę aktywność i siłę mięśni. Zwiększa  wytrzymałość i wydolność organizmu. Skraca czas odnowy biologicznej, zapobiega powstawaniu zakwasów lub pozwala na szybkie ich usuwanie, ogranicza ból i zmęczenie mięśni oraz czas rekonwalescencji po urazach.

Istnienie glutationu – tej wspaniałej substancji oznacza, że każda komórka naszego ciała dysponuje możliwością skutecznej obrony przed zagrożeniami. Wysoki jego poziom zapobiega powstawaniu wielu chorób oraz wspomaga leczenie tych, które już wystąpiły. Do wytwarzania glutationu organizm powinien jednak posiadać wystarczający potencjał najwyższej jakości składników – w tym witamin i składników mineralnych.

Zapasy glutationu w organizmie  silnie zubaża:

• długotrwałe stosowanie niektórych leków – np. paracetamolu,
• niedostateczne zaopatrzenie w selenometioninę,
• niewłaściwa dieta oparta na węglowodanach (cukry), mięsie i tłuszczach zwierzęcych zawierających bardzo mało tlenu,
• niskowartościowa żywność zawierająca chemiczne dodatki,
• stres,
• szeroko pojęte zanieczyszczenia środowiska.

Są to czynniki  zubażające organizm w tlen i prowadzące do nieprawidłowej, beztlenowej (fermentacyjnej) przemiany materii. Prowadzi ona do  zakwaszenia organizmu, spadku zawartości w zdrowych komórkach krzemu (nowotwory wykorzystują go do budowy własnych komórek)  oraz glutationu. W rezultacie dochodzi do silnego osłabienia układu immunologicznego, co przyczynia się do przyspieszenia rozprzestrzeniania się (proliferacji) nowotworu.

U mężczyzn braki tlenowe obniżają poziom glutationu o 80%. W tym upatruje się m.in. przyczyn przyśpieszonej śmierci uszkodzonych komórek mózgu w wyniku nieprawidłowej pracy serca lub śpiączki. Z nieznanych dotąd przyczyn niedobory tlenu nie wpływają na obniżenie poziomu glutationu u kobiet.

„W środowisku naturalnym co 10 lat podwaja się ilość toksyn. Tymczasem glutation, molekuła detoksyfikująca (odtruwająca), synte-tyzowana w ludzkim organizmie przy odpowiedniej ilości cysteiny, po-trafi poradzić sobie z większością trujących substancji”.  (Prof. Alicja Zobel, Trent University, Peterborough, Kanada, biochemik, członek Nowojorskiej Akademii Nauk).

Autor: Janusz Dąbrowski

(Na podstawie książki autora

„Lecznicza moc roślin – bioflawonoidy i inne polifenole”)

Wszelkie prawa zastrzeżone

All rights reserved

Zamieszczenie całego artykułu na innym serwerze czy w publikacji drukowanej jest możliwe tylko za zgodą autora. Domyślnie autor  zgody nie udziela. Istnieje możliwość uzyskania takiej zgody poprzez  bezpośredni kontakt z autorem: janusz_dabrowski@tlen.pl